Conflict is een krachtige motor om goede zorg te leveren
Ik houd van conflicten. Niet van ruzie, dat is iets anders, namelijk een slechte reactie op een conflict. Wél in de zin van: conflicterende perspectieven. Die zijn essentieel in onze complexe samenleving: verschillende manieren van kijken naar dezelfde werkelijkheid. We verschillen nu eenmaal van elkaar, en daarmee onze kijk op de realiteit en wat er daarin nodig is. Ook, of wellicht juist, voor het kunnen leveren van goede zorg: zorg die past bij de behoeften van patiënten en zorgverleners.
Helaas polariseren veel gesprekken over wat er wel en niet zou moeten gebeuren in deze ontregelende coronatijden. Er ontstaat een wij – zij denken. Vanuit ‘monopolies op de waarheid’ worden meningen steeds sterker neergezet, harder geuit. En luisteren we steeds slechter naar elkaar, verdoofd door onze eigen overtuigingen en waarheden. De discussies die volgen zetten de samenwerkingsrelaties tussen zorgverleners onder druk. Zo benutten we ons gezamenlijk potentieel geenszins en raken we steeds verder van elkaar verwijderd. Dat is spijtig, want er is eenvoudigweg niet zoiets als één waarheid. Er is niet zomaar een ‘way out’. Het virus blijft, de schaarste in onze zorg ook. Daardoor ontstaan dilemma’s en zijn soms pijnlijke keuzes nodig.
We zijn nu ruim een jaar onderweg in deze pandemie. Langzaamaan komt er meer ruimte voor dialogen om de verschillende perspectieven echt te verkennen. Ik zie het terug in de initiatieven van de overheid, bijvoorbeeld het initiatief https://www.watisjouwidee.nl/en tijdens de gesprekken die ik faciliteer met bestuurders, raadsleden, mensen in het onderwijs en zorgverleners. Verschillende gemeenten organiseren dialoogavonden met hun inwoners om goed te doorvoelen wat er leeft binnen hun stad of dorp. Artsen zoeken elkaar op in gesprekken om erachter te komen waar de discussies schuren en wat dit betekent voor de mogelijkheden om hun gezamenlijke zorg te verbeteren.
Deze gesprekken zijn waardevol. Zo kunnen we namelijk het potentieel van onze collectieve wijsheid benutten. Wat dat vraagt? Vrijmoedig met elkaar spreken én openhartig naar elkaar luisteren. Waarbij niets taboe is én we bereid zijn om te luisteren naar elkaar, ook als andere meningen ver van de onze verwijderd lijken.
Als aanpak voor dialogen is Deep Democracy zeer behulpzaam, een denkwijze en serie methodieken uit Zuid-Afrika en inmiddels steeds wijder verbreid in ons land. Het vrijmoedig spreken en openhartig luisteren wordt gestimuleerd, waardoor het aantrekkelijk wordt om van mening te verschillen. Harmonie is dus niet de afwezigheid van conflict, maar juist het goed omgaan ermee. Conflict: we kunnen het maar beter liefhebben en er zo samen van profiteren.
In een Deep Democracy dialoog ga je actief op zoek naar meerderheids- én minderheidsstandpunten. De tegenstellingen die er altijd zijn in een groep, worden opgezocht, bijvoorbeeld ten aanzien van gezondheid, veiligheid, welzijn en samenleven. Door ze te verkennen worden de waarden die in het geding zijn én de keuzes die gemaakt kunnen worden helderder. Bijvoorbeeld tijdens de corona uitbraak: wel/ geen mondmaskers, wel/ geen bezoekersverbod in verpleeghuizen, wel/ geen scholen open, wel/ geen testevents, wel/ geen vaccinatie. De verkennende dialogen bieden de basis voor besluitvorming. Immers, er zullen binnen en tussen organisaties keuzes moeten worden gemaakt. Wat gaan we doen? We streven dan naar een diep democratisch besluit: een besluit met de wijsheid van de meerderheid én de minderheid. Door expliciet te maken ‘dit is de keuze’ en te vragen ‘wat heb jij nodig om mee te kunnen gaan in deze keuze?’ wordt een besluit verrijkt met de inzichten van de mensen die aanvankelijk anders dachten. Dat leidt niet alleen tot een beter, rijker besluit. Ieders stem wordt gehoord en zo blijft iedereen zo goed mogelijk aangesloten.
Zie voor achtergrond informatie en inspiratie:
